Osmanlı döneminde, çoğunluğu maket gibi yapılıp çeşitli yapılara monte edilen ''kuş evleri'' ( bazıları o kadar ince işçilikle yapılmıştır ki bunlara ''Kuş Sarayları'' da denir), kuş sevgisinin en estetik ifadesidir.

Bizde kuş sevgisi sadece bu yapılarla değil, geçmişten günümüze yaşam içinde her daim süregelmiştir. Gördüğü her yerde ve özellikle camilerin etrafında çocuktan yaşlısına kadar insanlarımızın güvercinleri elleriyle beslemesi buna en iyi örnektir.

Genellikle kesme taştan yapılmış, sade ama son derece estetik, özellikle camiler, medreseler, hanlar, türbeler, köprüler, köşkler gibi yapılarda, bu yapılarla bütünleşmiş aynı estetik anlayışla kırlangıç, saka ve serçe gibi küçük kuşların barınması için yapılmış bu küçük saraylar kuşların yazın sıcaktan, yağmurdan; kışın soğuktan ve rüzgardan korunmaları için yapıların korunaklı cephelerine ve insan ve hayvanların ulaşamayacakları yüksek yerlere inşa edilerek kuşların doğal ortamda yaşamlarını sürdürmeleri sağlanmıştır.

Taştan yapılmış ve mermere oyulanlardan bazıları günümüze kadar korunabilmiş ancak ahşaptan yapılanlar yok olmuştur. En güzel örnekleri Istanbuldadır, ayrıca Kayseri, Amasya, Niğde, Tekirdağ, Edirne gibi şehirlerimizde ve Tokat Ulu Camii güney-doğu köşesinde taştan oyulmuş kuş evi Anadoluda nadir görülen örneklerdendir.

Sokak hayvanları, kuşlar ve hatta göçmen kuşların bakımı ve beslenmesi için vakıflar kurarak dünyaya örnek olmuş bir milletiz. Bu kuş evleri de, Türk milletinin hayvanseverliğini, hassasiyetini, ince duygularını ve zevkini yansıtmaktan baş¬ka, aynı zamanda Türk medeniyeti, kültürü ve sanatında da önemli bir ye¬re sahip bulunmaktadırlar.

Yakup Demirli